Pytanie z tytułu tego artykułu wydaje się dość banalne: wiadomo w końcu, że tabela przestawna sama tworzy kolumny sum! 

Ale nie zawsze… 

Zobacz na te dane: 

Formatka

I załóżmy, że chciałabym się dowiedzieć, jakie są wartości dla poszczególnych kosztów w Q1 i Q2 2025 i jeszcze zobaczyć ich sumę. 

Po wrzuceniu pól kwartałów do tabeli przestawnej otrzymam coś takiego: 

Tabela przestawna bez sum

Jak widać sumy „się” nie zrobiły same. Mało tego: nie można ich w żaden sposób dodać! 

A to wszystko dlatego, że dane źródłowe do tej tabeli przestawnej zostały błędnie przygotowane. W prawidłowym scenariuszu powinny one wyglądać tak: 

Poprawna struktura danych

A zatem każda informacja, jaką są: wartość, rok i kwartał – powinny być w osobnych kolumnach, a nie w połączonych, jak w pierwotnym układzie. 

Tylko pytanie brzmi teraz: jak taki układ uzyskać, nie ślęcząc nad tym 30 minut albo dłużej? 

Odpowiedź jest bardzo prosta i brzmi: Power Query! 

A konkretnie unpivot w Power Query.  

Zobacz, jak to zrobić. 

1. Unpivot danych w Power Query 

Nasze dane znajdują się w obiekcie tabela o nazwie tbDane. Załadujmy je do Power Query, czyli ustaw się w tabeli i wybierz Dane → Z tabeli/Zakresu. 

Dane zostaną załadowane do zapytania tbDane, które będziemy teraz rozbudowywać (możesz zacząć od usunięcia kroku Zmień typ danych): 

Dane w Power Query

Potrzebujemy anulować przestawianie kolumn z wartościami, a zatem wszystkich oprócz ID i Koszt. W tym celu zaznacz te właśnie kolumny (polecam z Shiftem) i kliknij prawym przyciskiem myszy. Z menu kontekstowego wybierz Anuluj przestawienia innych kolumn (ang: Unpivot other columns): 

Unpivot

Oto efekt: 

Wynik Unpivotu

Teoretycznie można byłoby to już tak zostawić, ale ja wolę jeszcze wyodrębnić kwartał z roku (ewentualnie można byłoby dodać osobną kolumnę z rokiem). 

W tym celu należy podzielić kolumnę Atrybut według ogranicznika, jakim jest spacja. 

Kliknij więc prawym przyciskiem myszy na kolumnę Atrybut i wybierz Podziel kolumny → Według ogranicznika. Pojawi się następujące okienko, w którym Power Query bardzo słusznie domyśliło się, jak chcemy dzielić kolumnę. Należy więc je zatwierdzić: 

Podział kolumny

W efekcie otrzymamy dwie nowe kolumny o nazwach Atrybut.1 i Atrybut.2, którym te nazwy oczywiście podmienimy. Najprościej to robić w pasku formuły w kroku Podzielono kolumnę według ogranicznika, zmieniając te nazwy na pożądane, np.: Kwartał i Rok: 

Zmiana nazw kolumn

Po zmianie typów danych w zapytaniu otrzymujemy następujący wynik: 

Wynik zapytania

2. Tworzenie tabeli przestawnej 

Można więc z powodzeniem ładować do Excela do tabeli przestawnej: 

Ładowanie do tabeli przestawnej

Teraz nasza tabela przestawna będzie już automatycznie generowała sumy, o tak: 

Wynik

Reasumując: pamiętaj, że bardzo ważne są dane źródłowe do tabeli przestawnej. Muszą być odpowiednio ułożone, jeśli chcesz efektywnie korzystać z tabel przestawnych i możliwości, jakie one dają. 

Zasady związane z tworzeniem i używaniem tabel przestawnych najlepiej poznasz w moim kursie „Excel w codziennej pracy cz. 2.”: 

A więcej o rewelacyjnych przekształceniach, jakich można dokonać dzięki Power Query znajdziesz w moim kursie „Power Query w Excelu od podstaw”: 

Tymczasem to tyle! 

Plik do pobrania:

https://malinowyexcel.pl/wp-content/uploads/2025/03/MalinowyExcel-TP-kolumna-TOTAL-DW.xlsx

I film na Youtubie, gdzie pokazuję powyższe rozwiązanie: